Het is zomer! Terwijl de meesten vakantie vieren, zijn anderen juist extra hard aan het werk. Monsternemer John Wijnen controleert voor waterschap HDSR de kwaliteit van zwem- en oppervlaktewater, ook in onze streek.
Zorgeloos een frisse duik kunnen nemen: heerlijk in de zomer. Dat water moet wel schoon zijn. En juist met flinke hitte kunnen bacteriën en algen snel aangroeien. Na 16 jaar werken met water kan John het niet vaak genoeg zeggen: “Altijd even de zwemwaterapp checken als je in een zwemplas wilt gaan zwemmen. Ook als de waterkwaliteit goed is, blijf aan de hygiëne denken. Probeer zo min mogelijk water binnen te krijgen”.
En neem zo’n flesje desinfecteergel mee, adviseert hij. “Als de kleintjes in het zand of aan de oever spelen, doe dan even die handjes ermee af voordat ze een broodje pakken. Kleine moeite, maar zo belangrijk.” Nog een tip van John: “Voer de eenden geen/minimaal brood. Het is niet goed voor ze en wat er overblijft, vervuilt het water”.
Naar buiten
John werkt al 16 jaar bij AQUON, de onderzoekspecialisten die voor de waterschappen de geaccrediteerde controles uitvoeren aan grond, zuivering, zwem- en oppervlaktewater. Als assistent-manager is hij veel op kantoor in Den Bosch/Houten te vinden. Maar in de zomer zijn er veel collega’s met kinderen op vakantie. En dus trekt John er weer regelmatig op uit: waterkwaliteit meten kan niet wachten. Geen straf voor John: “Ik wil die affiniteit met buiten houden”.
Omroep ZOUT ontmoet hem in de omgeving van het AQUON-kantoor, bij een inlaat bij het gemaal Vuylcop in de buurt van Houten. “Maar we controleren veel meer watergangen in de regio”, legt John uit. Hij toont de kaart van de streek op zijn tablet waarop alle meetlocaties staan, inclusief foto. “Het is belangrijk dat we steeds op precies dezelfde plek het water bemonsteren. Dat om de gegevens goed te kunnen vergelijken en de eventuele verschillen te kunnen zien.”
‘Veel voedingstoffen in het water
leidt tot algenbloei’
Hij gaat meten wat er aan voedingstoffen in dit water zit. “Sulfaat, nitraat, nitriet, metalen, stikstof en fosfaat”, somt hij op. “Als er veel nutriënten in het water zitten, leidt dat tot algenbloei. De grootste probleemstoffen op dit moment zijn PAKS en zware metalen. We gaan maar eens aan de slag.”
Laboratorium
Zijn bedrijfswagen herbergt een klein laboratorium en een schat aan materialen –inclusief koelkast voor de watermonsters. De achterklep werpt wat schaduw op zijn tijdelijke werkplek. Geen overbodige luxe op een dag waarop het kwik de 33 graden Celsius aantikt. “Je hebt hier toch altijd nog wat koeling van het water”, relativeert John. “We zijn altijd buiten. Dat lijkt nu fantastisch, maar als je in de winter in de kou en wind staat te meten, staan de vingers weleens helemaal krom van de kou.”
Het is belangrijk om secuur te zijn. De controles en dubbelchecks om ervoor te zorgen dat alle filtertjes, flessen en materialen volledig schoon zijn, kosten meer tijd dan een watermonster nemen op zich. “Als wij nu een fout maken, loopt dat mee door het hele proces. De meting is dan eigenlijk niets waard”, legt John uit. “Er zit meer in dan alleen een potje met water vullen.” Bij het werken ín/bij het water, gebruiken de monsternemers geen materialen die afgeven. “Die deeltjes zouden dan in het water kunnen komen en het monster daardoor beïnvloeden.”
Ogen en oren
John kijkt ook vooral goed om zich heen. “Monsternemers zijn de ogen en oren van het waterschap. Zie ik dode vissen of eenden? Is er iets veranderd aan de begroeiing op de oever? Zie ik een waas op het water of afval dat gedumpt is?”
‘We zijn de ogen en oren
van het waterschap’
Dat is weleens spannend. “Op een keer kwam ik om 7 uur ’s ochtends bij een zwemplas. Ik zag een fiets met kleding eroverheen, maar niemand in het water. Zag ik na tien minuten toch iemand achter een bootje vandaan zwemmen. Pfiew, gelukkig.” Een ander voorval had een minder goede afloop. “Honden hadden bij een plas aan een soort blauwalg op matten die van de bodem afkomen geknaagd. Ze waren binnen enkele uren dood.”
“Daarom is het zo belangrijk dat we alles in de gaten houden, dan kun je dat voor zijn”, benadrukt hij. “ Op een gegeven moment ken je de watergang op je duimpje. En als we iets vreemds zien, nemen we direct contact op met het waterschap. Dan hoeven ze ook de analyses niet af te wachten. Soms is snelle actie van de handhavers van het waterschap essentieel. Bijvoorbeeld als we een afvaldumping of illegale lozing ontdekken, waardoor het water zuurstofarm is geworden. Of er is een brand geweest en het bluswater komt in de sloot terecht.”
Water is belangrijk
Water heeft zoveel invloed op ons leven, benadrukt John. “Ik ging dat pas inzien toen ik 16 jaar geleden hier kwam werken. Je ziet het verschil als leek niet, maar het is zo belangrijk om schoon water te hebben. En vanuit heel veel gebieden in Europa komt het water hier in Nederland terecht. Wie weet wat voor verontreiniging het in die stroomtijd heeft opgelopen vanuit de chemische industrie of landbouw.”
Een hele toer om dat schoon te houden. ”Daarom controleren we het goed. Je ziet hier in mijn computer wat de gemeten waarden hier zijn. Als ik bijvoorbeeld een afwijkende zuurgraad –PH-waarde– zie, maak ik een aantekening. De monsters ga ik zo in deze koelkast naar het laboratorium brengen. Daar worden ze geanalyseerd.”
John trekt latex handschoenen aan en zwaait een flinke emmer het water in op precies de juiste plek, rekening houdend met de stromingsrichting bij het gemaal. “En ook niet te diep, dan komt er slib mee. Je moet er ook niet teveel vegetatie bij hebben.”
Op uiterst zorgvuldige wijze vult hij de flessen met streepjescodes en meet de resultaten door. “De PH is 7,47 en valt binnen de normale bandbreedte. Bij de temperatuur geeft de elektrode van de meetapparatuur een afwijking aan. Niet zo gek, vanwege de hitte is ook dit water warmer dan normaal.”
Maandelijks kalibreren
Als het niet klopt, zijn er een aantal checks die John kan doen. “We kalibreren alle monstermaterialen twee maandelijks. Na elke bemonsteringsdag wordt een controle uitgevoerd om zeker te weten dat deze goed zijn. Het is van het grootste belang dat de meting bij de bron goed is gebeurd.” Hij voert ook nog een doorzichtmeting uit met een speciale secchischijf.
John weet ontzettend veel te vertellen over water. Over de voor- en nadelen van steekmonsters ten opzichte van sensoren die continu meten. En over projecten waarmee je bestrijdingsmiddelen kunt detecteren die je met steekmonsters niet kunt ‘pakken’. “Ik vind dit werk fantastisch”, geeft John toe. “Water fascineert.”
‘Ik vind dit werk fantastisch.
Water fascineert’
Zelfs op vakantie. “Ook dan –in januari– moet het altijd water gerelateerd zijn. Laatst was ik in Bangkok. Dan zie je langs de rivier krotjes staan die hun wc lozen op het water. Even verderop liggen mensen in het water. Daar moet ik dan niet te veel over gaan nadenken. Maar buiten dat: in de natuur, aan het water. Dát is mijn vakantie.”
Waterschap
Waterschap Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden (HDSR) monitort de wateren in ons gebied, zoals de Kromme Rijn en de Langbroekerwetering en tal van sloten, zwemplassen en poelen. Watervervuiling kun je bij hen melden. Meer weten over de waterkwaliteit? Kijk op de website van HDSR.
